Quê hương tôi, dòng Cà Ty chảy bên nhà!

BT- Là người con của quê hương Phan Thiết, dù xa quê khi  mới lên 5, nhưng ông vẫn không quên hương vị nước mắm quê nhà. Mấy năm nay dù đã cao tuổi, nhưng ông thường bay về để giúp Bình Thuận  xây dựng các đập thủy lợi nhỏ. Khu vườn Trường Dục Thanh, nơi mà năm 1910 thầy giáo Nguyễn Tất Thành từng dừng chân dạy học chính là nơi chôn nhau cắt rốn của ông. Ông chính là Giáo sư (GS) Michel Hồ Tá Khanh.

Đem thủy lợi Pháp về Việt Nam

Một ngày hè nắng chang chang, được sự giới thiệu của anh Mai Chí – Phó Giám đốc Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Bình Thuận, tôi cùng GS Michel Hồ Tá Khanh và GS Francois Lempérière, Chủ tịch Hội Thủy điện Pháp  (Hydro-Coopération) vượt rừng Hàm Thuận Bắc để đến với hồ nước Saloon, giáp với Lâm Đồng. Nắng rát mặt, nhưng hai ông Tây này không quản ngại và đề nghị phải đi thị sát hồ Saloon ngay trong ngày. Nhìn hai ông già, một Việt một Pháp, ăn mặc rất dân thường, không ai nghĩ đấy là hai chuyên gia hàng đầu của nước Pháp về thủy lợi và thủy điện. Anh Mai Chí cho biết, trong một lần dự hội nghị khoa học tại TP Hồ Chí Minh, anh đã làm quen GS Michel Hồ Tá Khanh, và không ngờ ông ấy là một chuyên gia tầm cỡ của Hydro-Coopération và  là con cháu của người sáng lập ra Trường Dục Thanh – Phan Thiết. Được đề nghị, GS Michel Hồ Tá Khanh về ngay Phan Thiết để khảo sát hồ Saloon. Đây là hồ chứa nước loại nhỏ, dung tích khoảng hơn một triệu mét khối nước, khả năng tưới khoảng hơn 100 ha lúa cho đồng bào dân tộc thiểu số xã Đông Giang, một xã miền núi huyện Hàm Thuận Bắc. Trước đó dù tỉnh bỏ ra vài chục tỷ để xây dựng hồ nước, nhưng hiệu quả sử dụng  không cao, vì mùa khô nước mau cạn; còn mùa mưa thì nước mau đầy phải xả bớt. Chính GS Michel Hồ Tá Khanh đã áp dụng công nghệ đập nước “cầu chì” của Pháp vào công trình  này. Ông cho xây một bờ đập nhỏ bằng “cầu chì” ở cửa xả (concrete fuse plugs).  Vào mùa mưa khi có lũ về làm nước trong hồ dâng cao, lập tức các “cầu chì” tự động mở ra để xả nước về hạ lưu, bảo đảm an toàn công trình đầu mối. Đến cuối mùa mưa, khi nước nguồn về ít, các “cầu chì” đặt trên ngưỡng tràn đóng lại làm nhiệm vụ giữ thêm nước cho hồ để đủ nước tưới cho vụ đông xuân tiếp theo. Nhờ vậy, mấy năm gần đây bà con xã Đông Giang, đã liên tục trúng mùa trên cánh đồng Saloon.

Anh Mai Chí cho hay, khi ý tưởng của GS Michel Hồ Tá Khanh được đề xuất, thì các cán bộ trong ngành và huyện Hàm Thuận Bắc ai cũng vui mừng. Nhưng để có thể thực hiện thì phải trải qua các thủ tục đầu tư xây dựng khá phức tạp mới có kinh phí, mặc dù hệ thống đập “cầu chì” này chưa tới một tỷ đồng. Giáo sư lại về Pháp và vận động những người bạn của mình đóng góp tiền mang về Bình Thuận để thi công công trình. Nhờ vậy mà mấy năm qua hiệu quả sử dụng của hồ Saloon rất cao, làm cho hồ chứa thêm  hàng triệu mét khối nước mỗi năm.

Hôm nay ông ấy mời bạn mình là Chủ tịch Hội Thủy điện Pháp vượt rừng đến Hàm Thuận Bắc để “khoe” tác phẩm của mình đấy – anh Mai Chí nói.

Nước mắm Phan Thiết đi Pháp !

GS Francois Lempérière, Chủ tịch Hội thủy điện Pháp nói rằng “Chúng tôi dự hội nghị “Đập lớn thế giới” ở Hà Nội thì ông ấy (GS Michel Hồ Tá Khanh) mời tôi về thăm quê. Tôi thích nước mắm Phan Thiết, nó rất  thơm. Không ngờ quê hương bạn lại có nước mắm ngon như thế. Bạn tôi còn hứa sẽ tặng nước mắm Phan Thiết để tôi đem về Pháp !”.

GS Francois Lempérière là Chủ tịch Hiệp hội Thủy điện Pháp; ông chính là “cha đẻ” của kĩ thuật “đập nước Piano” ở nước Pháp, từng giúp Angiêri xây hàng chục con đập để làm thủy điện và lấy nước làm thủy lợi. Ông cùng GS Michel Hồ Tá Khanh về Bình Thuận lần này là muốn giới thiệu cho các chuyên gia thuỷ lợi Bình Thuận  kĩ thuật xây dựng đập nước Piano (đập nước giống phím đàn Piano) của Pháp.

Hôm ấy, ngay sau khi ăn cơm trưa tại Khách sạn 19/4 Phan Thiết, hai “ông Tây” lật ngay bản vẽ ra để hướng dẫn từng chi tiết về kĩ thuật đập nước Piano. Anh Mai Chí, một người từng học thạc sĩ ở Pháp,  sử dụng tiếng Pháp khá tốt, kiêm luôn phiên dịch cho hai ông Tây này. Anh Chí nói, GS Michel Hồ Tá Khanh xa quê từ khi năm tuổi, nên những từ chuyên môn ông không biết nói tiếng Việt. Dù vậy, ông ấy đã giảng giải khá kĩ về tính ưu việt khi xây dựng đập nước với kĩ thuật Piano. Với kĩ thuật này, đập nước được sử dụng hết công suất mà không lãng phí nước; kinh phí lại giảm rất nhiều so với các kĩ thuật khác. Ông luôn sẵn sàng chuyển giao các kĩ thuật xây đập tiên tiến nhất cho quê hương Bình Thuận nói riêng và Việt Nam nói chung.

Để dẫn chứng thực tế, hai ông Tây lại vượt rừng Hàm Thuận Nam đến với hồ thủy lợi Sông Móng và hướng dẫn tỉ mỉ từng chi tiết trong bản vẽ cho các cán bộ thủy lợi Bình Thuận ngay giữa trưa hè. Anh Mai Chí cho hay, hàng chục năm làm công tác thủy lợi tại Bình Thuận, chưa có một nhà khoa học Việt kiều nào lạ như GS Michel Hồ Tá Khanh. Ông luôn hướng về quê nhà với những chuyển giao kĩ thuật cụ thể, mà chúng ta nếu mua, sẽ khó có đủ tiền.

Phan Thiết quê hương sâu đậm!

Được hỏi những kỉ niệm sâu đậm của ông về quê hương Phan Thiết, GS Michel Hồ Tá Khanh tâm sự: “Tôi theo gia đình sang Pháp từ năm 1949, khi ấy tôi mới năm tuổi. Tôi chỉ biết ngày ấy cha tôi làm chính trị, ông nội, ông ngoại tôi đều là những người đặt nền móng cho mái trường Dục Thanh được hình thành. Bao nhiêu năm sống ở đất khách quê người, với tôi, quê hương Phan Thiết là dòng sông Cà Ty chảy ngang bên nhà; là những lu nước mắm cá cơm thơm phức. Dù rất ít kỉ niệm tuổi thơ ở Phan Thiết, nhưng với tôi quê hương mình là cái gì đó sâu thẳm trong trái tim…”. Giờ đây khi tuổi đã già, ông thường về Việt Nam nhiều hơn, “có năm tôi ở Việt Nam hơn sáu tháng”, ông nói.

“Tôi là chuyên gia về các dự án thủy lợi, thủy điện, cùng với những người bạn ở Hiệp hội Thủy điện Pháp, tôi muốn giúp Việt Nam, trước tiên là Bình Thuận quê tôi có những đập nước hiệu quả, rẻ tiền nhưng an toàn vì tôi biết Bình Thuận là tỉnh khô hạn gần như nhất Việt Nam. Nếu không có các đập nước sẽ khó khăn cho nông nghiệp”.

Hiện nay Bình Thuận đang có nhiều dự án thủy lợi, GS Khanh muốn các con đập của quê hương ông được xây dựng bởi kĩ thuật tiên tiến của Pháp do chính ông thiết kế và chuyển giao. Ngoài thời gian giúp Bình Thuận, ông còn tham gia giảng dạy ở các trường đại học ở Hà Nội và TP. Hồ Chí Minh.

Quốc Hanh

Source: http://baobinhthuan.com.vn/vn/default.aspx?cat_id=0&news_id=36685#content